به منظور انجام عملیات حسابداری باید با اصطلاحات و مفاهیم اولیه حسابداری آشنا شویم.در این مقاله به تشریح برخی از مفاهیم اساسی حسابداری می پردازیم.
تعریف حسابداری : حسابداری یک نوع زبان تجارت است که اطلاعات مربوط به واحدهای اقتصادی را از طریق تهیه گزارشات مالی ، در اختیار مدیران، صاحبان سرمایه و دیگر افراد ذینفع قرار می دهد. از سوی دیگر حسابداری را میتوان فرآیند شناسایی، اندازه‌گیری، ثبت و گزارش گیری اطلاعات مالی جهت تصمیم‌گیری‌های آگاهانه به وسیله استفاده‌کنندگان آن اطلاعات تعریف نمود.
تعریف حسابدار : حسابدار کسی است که در امور مالی متخصص بوده و می تواند انواع گزارشات مالی مورد نیاز موسسات را تهیه کند .
تعریف حسابرسی : رسیدگی به حساب ها به منظور یافتن هرگونه تقلب یا سوء استفاده احتمالی از صورت های مالی را حسابرسی گویند.
اطلاعات تکمیلی: مدارک مورد نیاز در حسابرسی و حسابداری
مفاهیم اساسی و کلی حسابداری
نهاد یا واحد اقتصادی:
سازمان یا هر فردی که اقدام به فعالیت اقتصادی نموده و در نهایت منجرب به تاثیر در اقتصاد جامعه میگردد را واحد اقتصادی می نامند. واحدهای اقتصادی را با توجه به ماهیتشان می توان از 4 بعد زیر بررسی نمود:
نوع مالکیت
- خصوصی : بیش از پنجاه درصد واحد اقتصادی در اختیار بخش خصوصی است.
- دولتی : بیش از پنجاه درصد واحد اقتصادی در اختیار دولت است.
- تعاونی : برای رفع برخی نیازها ایجاد و هر کس به‌اندازه سهم خود مالک نیز می باشد.
تعداد مالکین
- انفرادی
- گروهی
هدف
- سودآور
- غیر سودآور – غیر انتفاعی
نوع فعالیت
- خدماتی : واحد اقتصادی که درآمد و سود آنها از محل ارائه خدمات به مشتریان تامین میشود.
- بازرگانی : واحد اقتصادی که برای کسب سود و درآمد اقدام به خرید و فروش کالا بدون ایجاد تغییر و ارزش افزوده در آن می کنند.
- تولیدی : واحد اقتصادی که با خرید مواد اولیه و تبدیل آنها به کالا ،برای کسب سود و درآمد اقدام به فروش کالای تولید شده می کنند.
نهاد های صنعتی:
گروهی از واحدهای اقتصادی که فعالیت های یکسان و مشابه ای را انجام می دهند را صنعت آن فعالیت می نامند. مانند :صنعت خودروسازی، صنعت پتروشیمی و … .
رویداد مالی:
هر نوع فعالیتی که به ورود یا خروج وجه نقد منجرب گردد را یک رویداد مالی می نامند. مانند پرداخت حقوق و … .
دوره مالی:
برای تعیین وضعیت سود و زیان واحدهای اقتصادی و تجاری، مدت فعالیت آنها به دوره های کوتاه تقسیم می گردد که به هر یک از این دوره ها، یک دوره مالی گفته می شود. در پایان هر دوره، وضعیت مالی واحدها در گزارشات مالی ذکر می شود. لازم بذکر است به دوره های مالی یک ساله اصطلاحاً سال مالی می گویند.
مفروضات حسابداری
- فرض دوره مالی : بر طبق این فرض، نتایج واقعی عملیات یک موسسه یا واحد تجاری، فقط در پایان عملیات و بعد از بستن سال مالی تعیین می گردد.
- فرض تفکیک شخصیت : بر طبق این فرض، هر واحد اقتصادی (اعم از اینکه دارای شخصیت حقوقی یا فاقد آن باشد) به عنوان یک واحد مستقل از مالک یا مالکان آن خواهد بود.
- فرض تداوم فعالیت : این فرض این موضوع را بیان می نماید که یک واحد اقتصادی بر اساس یک پیش بینی قبلی برای مدتی طولانی به فعالیت خود ادامه خواهد داد. اگر این فرض حاکم نباشد، تمایز بین اقلام جاری و بلند مدت اهمیت خود را از دست خواهد داد.
- فرض تعهدی : این فرض یکی از مهمترین فرضیات حسابداری است . طبق فرض تعهدی درآمدها به محض تحقق و هزینه ها به محض تحمیل، بدون در نظر گرفتن زمان دریافت یا پرداخت وجوه نفد، شناسائی و ثبت می گردند.
- فرض اندازه گیری : بر طبق این فرض، تمام معاملات و عملیات مالی واحدهای اقتصادی باید بر حسب یک واحد مشخص (پول ) انجام و گزارش شود.
اصول حسابداری
ثبت رویدادهای حسابداری باید طبق استانداردها و اصول پذیرفته شده توسط هیات تدوین استاندارد حسابداری انجام گردد. این اصول عبارتند از:
- اصل بهای تمام شده : این اصل بیان کننده این است که رویدادهای مالی و حسابداری باید بر اساس قیمت تمام شده ثبت گردند.
- اصل تطابق هزینه ها با درآمدها : طبق این اصل هزینه های هر دوره مالی با درآمدهای همان دوره ثبت خواهد شد. این اصل بر فرآیند اندازه گیری سود تمرکز دارد .
- اصل تحقق درآمد : بر مبنای این اصل، درآمد حاصل از فروش کالا یا محصولات در زمان فروش یا تحویل کالا و درآمد حاصل از ارائه خدمات در زمان ارائه خدمات شناسائی می شوند.
- اصل افشا : بر طبق این اصل تمام واقعیت ها و رویدادهای مالی باید به صورت کامل به گونه ای که در تصمیم گیری های استفاده کنندگان خللی ایجاد نکند افشا و گزارش شود.
میثاق های حسابداری
میثاق های حسابداری کاربرد مفروضات و اصول حسابداری را در چهار چوب خاصی محدود می نمایند. این میثاق ها عبارتند از:
- میثاق فزونی منافع بر مخارج : تهیه اطلاعات حسابداری باید مقرون به صرفه بوده و توجیه اقتصادی داشته باشد. مخارج تهیه این اطلاعات نباید بر منابع آن فزونی یابد تا در نهایت به سود منجرب گردد.
- میثاق اصل اهمیت : به موجب این میثاق، واحدهای اقتصادی می توانند در مواردی که نسبت به ماهیت اصلی واحد تجاری کم اهمیت تر است از روش های کم هزینه استفاده نمایند.
- میثاق اصل محافظه کاری : محافظه کاری بدین معنی است که در شرایط ابهام ، اعمال قضاوت برای انجام برآورد به نحوی صورت گیرد که درآمدها یا دارائی ها بیشتر از واقع و هزینه ها یا بدهی ها کمتر از واقع ارائه نشود.
- میثاق خصوصیات صنعت: به موجب این میثاق، با توجه به خصوصیات یک صنعت میتوان اقدام به تعدیل یا اصلاح روش های حسابداری نمود و یا از روش های جدیدی استفاده کرد.البته به شرط آنکه این روش های اصلاح شده و یا جدید اطلاعات سودمندتری نسبت به روش های قبل ارائه نمایند.
مقالات مرتبط :