قیمت گذاری محصول یکی از مباحث مهم در تجارت است. قیمت در واقع همان پولی است که برای یک کالا یا خدمت پرداخته می‌شود. به عنوان مثال یک لباس قیمت معینی دارد. زمانی که از قیمت‌گذاری صحبت می‌کنیم، منظور ما تعیین مقدار دقیق ارزش کالا یا خدمات برای مشتری است.
یعنی هر مشتری بابت محصول یا خدماتی که به او ارائه می‌شود، چه مقدار باید پول بپردازد. در مقابل، هزینه قرار دارد. هزینه مقدار پولی است که تولید کننده یا ارائه دهنده خدمات باید صرف کند تا بتواند محصول خود را تولید کند. قیمت گذاری از این جهت مهم است، که می‌تواند در تصمیم‌گیری مشتری یا کاربر اثر مستقیم داشته باشد.
در واقع مشتری به دنبال برآورده کردن مجموعه‌ای از نیازها است و با توجه به معیارهای مختلفی که دارد، تصمیم می‌گیرد که محصول شما را خریداری کند یا نه. در حالت ایده آل، مشتری‌ها دوست دارند که هزینه کمتری را بپردازند.
در این مقاله با توجه به اهمیت این موضوع، از دو مورد از روش های قیمت گذاری به نام های NIFO و HIFO صحبت می‌کنیم و بررسی می‌شودکه چطور می‌توانید از این دو روش برای قیمت گذاری بهتر کالا و خدمات خود استفاده کنید.
HIFO
HIFO مخفف عبارت Highest In First Out است که به معنی اولین صادره با گران‌ترین نرخ وارده می‌باشد. در این روش، گران‌ترین کالایی که به انبار وارد شده است، مبنای قیمت گذاری برای اولین کالای خروجی از انبار قرار می‌گیرد. این اتفاق تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که گران‌ترین کالاهای موجود در انبار به پایان برسند.
سپس کالاهایی که در رده دوم قیمتی قرار دارند، مبنای قیمت گذاری محصولات دیگر قرار می‌گیرند. این امر بر حساب کتاب‌های مالی شرکت تأثیر می‌گذارد؛ به گونه‌ای که در هر دوره زمانی مشخص، بالاترین نرخ کالای موجود در انبار، برای قیمت گذاری کالاهای فروخته شده استفاده می‌شود.
البته بهتر است بدانید که استفاده از HIFO یک روش نادر است و روش‌های قیمت گذاری دیگر مانند FIFO (First In First Out) نسبت به آن ارجحیت دارند. با این حال، برخی از شرکت‌ها در زمان‌های خاص برای کاهش میزان مالیات خود از این روش استفاده می‌کنند، چرا که شرکت از این طریق بالاترین هزینه کالاهای فروخته شده خود را می‌تواند محاسبه کند.
اگر به صورت عملی به این مسئله نگاه کنیم، به این صورت خواهد بود که اگر یک شرکت تعدادی از کالاهای خود را با هزینه 1000 تومان تولید کرده باشد و بعد از مدتی، به دلیل بالا رفتن نرخ تورم یا نوسانی بودن بازار، برای هر کالا 2000 تومان هزینه کند، این مقدار اخیر را به عنوان مبنای قیمت گذاری در نرم‌افزار حسابداری خود قرار می‌دهد.
به این ترتیب، تا زمانی که کالاهای 2000 تومانی خود را به فروش برساند، می‌تواند به دلیل بالا رفتن هزینه تمام شده، میزان کمتری مالیات پرداخت کند.
دقت کنید که همان طور که گفتیم این روش چندان مرسوم نیست و در شرایط خاصی مانند نوسانی بودن بازار، از آن استفاده می‌شود. این روش که توسط سازمان‌های مالیاتی به رسمیت شناخته نمی‌شود، می‌تواند پیامدهایی مانند کاهش سرمایه در گردش را در پی داشته باشد.
این امر برای بازارهایی که دچار تورم بالا هستند، می‌تواند موجودی شرکت را به خطر بیندازد. همچنین، شرکت‌هایی که قصد دریافت وام‌های بانکی را دارند، با توجه به کاهش میزان دارای در گردش شرکت، ممکن است شانس خود را برای دریافت وام‌های کلان از دست بدهند.
NIFO
NIFO مخفف شده عبارت Next In First Out به معنی اولین صادره با نرخ وارده آتی است. در واقع NIFO که یکی از روش های قیمت گذاری است، به ما می‌گوید که کالای موجود در انبار را با نرخ سفارش‌های آینده که قیمت بالاتری دارند، قیمت گذاری کنیم. این روش که چندان پذیرفته شده نیست، زمانی که میزان تورم در بازار بالا باشد، مورد استفاده برخی از شرکت‌ها قرار می‌گیرد.
واضح است که این روش، اصول قیمت گذاری محصول را زیر سؤال می‌برد. چرا که همان طور که گفتیم، یکی از پایه‌های قیمت گذاری محصول، ارزیابی میزان هزینه تمام شده برای ساخت آن است.
حال فرض کنید که یک محصول با قیمت 1000 تومان ساخته شده است. با توجه به نرخ تورم، قیمت این کالا در بازار بالا رفته است. بنابراین شرکت قیمت کالا را نه بر مبنای هزینه تمام شده و بلکه بر اساس نرخ تورم بالا می‌برد.
هرچند که این کار با اصول اخلاقی متناسب نیست، با این حال، بسیاری از شرکت‌ها از این روش استفاده می‌کنند. شاید هم دلیل آن این باشد که معمولاً روش‌های پذیرفته شده‌تر مانند LIFO (LAST IN FIRST OUT) و FIFO در زمان نوسانی بودن نرخ تورم، نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای شرکت‌ها برای قیمت گذاری باشند.
به همین دلیل بسیاری از مشاغل در این زمان از NIFO به همراه یک نرم افزار حسابداری کارآمد استفاده می‌کنند تا بتوانند هزینه‌های خود را پوشش دهند و کنترل خود را بر امور مالی شرکت از دست ندهند.
جمع‌بندی
برای قیمت گذاری محصول، روش های مختلفی وجود دارند که در سراسر دنیا توسط شرکت‌های کوچک و بزرگ استفاده می‌شوند. شاید استفاده از تنها یک روش، نتواند پاسخگوی نیازهای تولیدکنندگان باشد.
بنابراین، تیم حسابداری شما همواره باید بتواند با ارزیابی بازار و آشنایی با انواع روش های قیمت گذاری، سیاست‌های مناسبی را برای شرکت اتخاذ کند. در این میان رعایت حقوق مصرف کننده از اهمیت بالایی برخوردار است. انتخاب سیاست‌های میانه که هم منافع شرکت را حفظ کند و هم به حقوق مصرف کننده احترام بگذارد، باید اولویت همه شرکت‌ها و تولیدکننده‌ها باشد.
هر چند که در بازارهایی مانند بازار پرتشنج ایران، تولیدکننده‌ها به طور مداوم با خطر ورشکستگی روبرو هستند؛ اما روش هایی مانند استفاده از تکنیک‌های فروش، استفاده از یک نرم افزار حسابداری قدرتمند، تبلیغات سنتی و آنلاین و روش های دیگر، می‌توانند در دوران رکود اقتصاد به نجات کسب و کار شما بیایند تا در زمان رکود اقتصادی، مجبور به بالا بردن بی رویه قیمت‌ها نباشید.